تحلیل داستان آدم در قرآن (۳) رویکردهای تأویلی به قصه آدم (علیه السلام)

رویکردهای گوناگون تأویلی به قصه آدم وحوا مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.  تأویل قصه آدم به دو گونه صورت گرفته است: تأویل عارفانه با حفظ ظاهر داستان و تأویل زیست شناختی و روان شناختی بدون تحفظ ظاهر داستان که هر کدام مشکلی را همراه دارد. بر پایه این اصل که قرآن تأویل پذیر است داستان آدم نیز از مفهوم تأویل بهره مند بوده و مفسّران پیوسته برای دست یابی به حقایق آن تلاش کرده اند. عارفان با حفظ ظاهر داستان که ماجرای تاریخی را مطرح می کند،  کلید واژه های داستان را دارای معانی تأویلی می شناسند و بر مبنای آن سیر تکاملی انسان را پایه ریزی می کنند و سیمای ماورای چهره طبیعی او را به تصویر می کشند. ولی علی رغم ادعای عرفا مبنی بر فراگیری تأویل، از خداوند که می تواند منشأ یکدستگی تلقی های آنان باشد، اختلاف نظرهایی نیز به چشم می خورد. همخوانی دیدگاه های تأویل گرایانه عرفا با تلقی های تأویلی فلاسفه و عارفانِ مفسّر کتاب مقدس نیز تأمل برانگیز است. نوعی دیگر تأویل در قصه آدم، تأویل نواندیشان است که ظاهر داستان را مردود شناخته و با مبانی زیست شناختی یا روان شناختی به تأویل آن پرداخته اند. سمبولیک پنداشتن داستان آدم برای بیان تکامل انواع یا توضیح حالات روحی انسان با قرآن و سنت سازگاری ندارد.